Απαγορεύεται η είσοδος σε αρουραίους και Έλληνες.
Αλβανοί το έκαναν. Αυτή η φράση κυριαρχούσε στα χείλη όλων των τηλεοπτικών ”αστέρων” για οποιαδήποτε εγκληματική πράξη (χωρίς να έχει αποδειχθεί ότι ήταν Αλβανοί) συμβάλλοντας αποφασιστικά στην άνοδο της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και του φασιστικού κόμματος της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα.
Οι ξένοι φταίνε (για τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της Σουηδίας). Αυτή η θέση κυριαρχεί και είναι το σύνθημα του SD, κόμματος με ναζιστικές ρίζες που ενώ πριν 25 χρόνια είχε πάρει μόλις 20.000 ψήφους, στις πρόσφατες εκλογές ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο και αναδείχτηκε δεύτερο κόμμα στις εθνικές εκλογές. Αυτή η θέση υιοθετήθηκε, σε μικρό ή σε μεγάλο βαθμό, από όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, εκτός του Αριστερού κόμματος που διέσωσε την τιμή του.
Η δημοκρατία έχει παράδοση στη Σουηδία. Έχει όμως μέλλον, όταν δεν προβάλλονται τα δομικά προβλήματα και υιοθετούνται θέσεις ότι για όλα φταίνε οι ξένοι; (Θέση που ασπάζονται και Έλληνες μετανάστες στη Σουηδία). Πριν βάλουμε όμως τον εαυτό μας στον κόσμο του ρατσισμού, καλό είναι να σκεφτούμε, και να ψάξουμε για να μάθουμε. Να μην εκφραζόμαστε ενάντια στους ξένους στρογγυλοκαθισμένοι στους καναπέδες νιώθοντας ανώτεροι. Ας ρωτήσουμε κάποιον παππού, κάποια γιαγιά από το περιβάλλον μας, γιατί όλο και κάποια ιστορία θα έχει να μας πει.
Έλληνες στην Αμερική
Η μαζική μετανάστευση Ελλήνων στις Ηνωμένες Πολιτείες βασικά αρχίζει στις αρχές του εικοστού αιώνα. Ωστόσο, η ιστορία των αφίξεων Ελλήνων στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεκινά πολύ νωρίτερα, τον χρόνο 1528, με τον Don Theodoro Griego, να αποβιβάζεται στην δυτική Φλόριντα. Αργότερα, επίσημες πηγές καταγράφουν Έλληνες εργάτες που έφτασαν στην πόλη 'Αγιου Αυγουστίνου της Φλόριντα Ιούνιο 1768, με την υπόσχεση γης και εργασίας (νοτιότερα στην νέα ''Νέα Σμύρνη'').
Η αρχική αποικία Νέας Σμύρνης διαλύθηκε το 1777, αλλά πολλοί από τους αποίκους μετακόμισαν στον γειτονικό Άγιο Αυγουστίνο και δημιούργησαν έναν επιτυχημένο οικισμό. Το παλαιότερο ξύλινο σχολικό κτίριο στις Ηνωμένες Πολιτείες (1716) είναι το πρώτο σχολείο που δημιούργησε Ελληνοαμερικανός με το όνομα Γιαννόπουλος, στον Άγιο Αυγουστίνο της Φλόριντα. Διατηρείται σχεδόν στην αρχική του μορφή μέχρι σήμερα, ως μουσείο.
Η Νέα Ορλεάνη είναι η πρώτη πόλη στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου ιδρύθηκε μία σταθερή Ελληνική κοινότητα και το 1866 είχε το πρώτο Ελληνικό Προξενείο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το πρώτο κύμα μαζικής μετανάστευσης έλαβε χώρα μεταξύ 1900 και 1924. Οι Έλληνες ήταν από τους τελευταίους Ευρωπαίους που μετανάστευσαν στην Αμερική κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Μετανάστευσης. Τα στοιχεία των Υπηρεσιών Μετανάστευσης και Πολιτογράφησης τεκμηριώνουν ότι περίπου 421.000 Έλληνες μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ 1890 και 1921. Στην πραγματικότητα, ο αριθμός αυτός πλησιάζει τις 500.000 επειδή πολλοί Έλληνες έφτασαν με διαβατήρια από άλλες χώρες, όπως Μικρά Ασία και Αίγυπτος.
Παναγιώτης Καλογιάννης, Σεπτέμβρης 2022
"No rats, no Greeks, all American" (Ούτε ποντίκια, ούτε Έλληνες, μόνο Αμερικάνοι). Η επιγραφή αυτή στα καταστήματα αντικατοπτρίζει τις συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες μετανάστες στην Αμερική.
Το άρθρο που ακολουθεί πάρθηκε από την ελληνόφωνη εφημερίδα της Αμερικής, Το Καλάμι.
«All American. No rats. No Greeeks» Ρατσιστικά στερεότυπα γιά τους πρώτους 'Ελληνες μετανάστες
Διάχυτη στη συντηρητική κοινωνία των ΗΠΑ ήταν η άποψη ότι οι Έλληνες είναι ανάξιοι των προγόνων τους. Φτωχοί συγγενείς της δοξασμένης κληρονομιάς. Ανατολίτες, όχι ευρωπαίοι, άξεστοι και αδύναμοι να σηκώσουν το βάρος του κλέους του αρχαίου πολιτισμού.
Αν πάρουμε, όμως, τα πράγματα απ’ την αρχή θα δούμε ότι οι άνθρωποι που πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς άφηναν πίσω μια πατρίδα που η γη της είχε «ζήσει» την εξευτελι- στική ήττα από τους Τούρκους (1897), τον Εθνικό Διχασμό, τους δύο Βαλκανικούς Πολέ- μους, τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την αποτυχία της εκστρατείας κατάληψης της Άγκυρας (με συνέπεια τη Μικρασσιατική Καταστροφή) και δύο Χρεοκοπίες (1893 και 1932).
Την πείνα της περιόδου και την ανάγκη για εργασία εκμεταλλεύτηκαν οι «ευαγγελιστές» της Γης της Επαγγελίας. Άνθρωποι περιέγραφαν με λαμπρούς και γεμάτους μέλι χαρακτηρισμούς τη ζωή στις ΗΠΑ και τον Καναδά (όπως οι δουλέμποροι δείχνουν βίντεο με πισίνες στους «δικούς μας» μετανάστες). «Στο ψωμί τους βάζουν βούτυρο!» έλεγαν στο ξυπόλητο 15χρονο και η οικογένεια αποχωρίζονταν τους άντρες της. Τα ναύλα είτε τα πλήρωναν κανονικά, είτε τα χρωστούσαν στον μεταφορέα με υποθήκη περιουσία τους (σπίτια ή κτήματα). Αν δεν είχαν περιουσία, τότε υπέγραφαν «σύμβαση εκμετάλλευσης» γινόμενοι πια δούλοι υπό ενοικίαση ή πώληση.
Στο ταξίδι τους κοιμόντουσαν στο κατάστρωμα, είτε στο κουφάρι του πλοίου. Συνωστισμένοι, άπλυτοι επί 30 σχεδόν μέρες ταξίδευαν στη θάλασσα που πολλοί από αυτούς πρώτη φορά έβλεπαν (με αποτέλεσμα πολλές αρρώστιες). Φθάνοντας στον κόλπο που στέκει το «νεανικό» τότε Άγαλμα της Ελευθερίας, κοίταζαν και χαιρετούσαν ενεοί τους πελώριους ουρανοξύστες. Η Α’ και Β’ Θέση αποβιβάζονταν για έλεγχο χαρτιών ενώ η Θέση Deck έμπαινε σε πλοιάριο για το... Έλλις Άιλαντ.
Το Έλλις Άιλαντ ήταν το νησί στο οποίο στεγαζόταν οι εγκαταστάσεις υποδοχής των μεταναστών. Ιατρικός έλεγχος. Έλεγχος πολιτικών φρονημάτων. Οι άρρωστοι επέστρεφαν «με το ίδιο εισιτήριο», ενώ το ίδιο γινόταν και σε εκείνους για τους οποίους αντιλαμβάνονταν ότι ήταν θύματα δουλεμπόρου. Οδυρμοί, αυτοκτονίες αλλά και δάκρυα χαράς στα μάτια των Ελλήνων, Ιταλών, Πολωνών κ.ο.κ. μεταναστών.
«Λευκή Γυναίκα εθεάθη με Έλληνα!» Σοκαριστικός ο τίτλος του άρθρου εφημερίδας της εποχής, όπως μας μεταφέρει ο Έλληνας ομογενής από το Ντιτρόιτ Dan Georgakas. Προκαλεί η άποψη ότι στα τέλη του 19ου και στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, οι Έλληνες δεν κατατάσσονταν στους «λευκούς»! Θεωρούνταν, όπως προκύπτει απ’ τα δημοσιεύματα και τις μαρτυρίες της περιόδου, Ανατολίτες και μη Ευρωπαίοι. Την ίδια αντιμετώπιση επιφύλασσαν οι Αμερικάνοι για όλους τους νοτιοευρωπαίους.
Σε πολλές περιοχές επιβάλλονταν οι «κανόνες» που εφήρμοζαν στους αφροαμερικάνους ή αλλιώς τους «νέγρους», όπως επιτιμητικά τους αποκαλούσαν. Στους κινηματογράφους η πλατεία ανήκε στους λευκούς, ενώ ο «γυναικωνίτης» (πατάρι) στους ''νέγρους'' και στους μη λευκούς (Έλληνες, Ιταλούς κ.ά.).
Ο χαρακτηρισμός «λευκός» δεν απευθυνόταν στο δέρμα και το χρώμα του, αλλά στην κοινωνική τάξη, αντίληψη. Οι βορειοευρωπαίοι, για παράδειγμα, θεωρούνταν λευκοί. Το αστείο είναι φορείς της εν λόγω προκατάληψης ήταν οι εξαμερικανισμένοι Ιρλανδοί που είχαν προηγηθεί ως μεταναστευτικό κύμα και είχαν αφομοιωθεί απ' την Βορειοαμερικανική κοινωνία των ευγενών προτεσταντών. Οι Ιρλανδοί, οι οποίοι υπέστησαν την ίδια διάκριση θεωρούμενοι απ’ τους ντόπιους ως «μη λευκοί»! Είναι ακριβώς, όπως στο ρεπορτάζ που ένας Σύριος μιλά για ληστεία που του έκαναν στο μαγαζί του στο κέντρο της Αθήνας και ζητά εδώ και τώρα να φύγουν οι Μπαγκλαντεσιανοί και οι Πακιστανοί!;! Όπως μια φίλη Ρωσίδα που έχει απηυδήσει με τους Αλβανούς κ.ο.κ.
Την απέχθεια αυτή την σημάδεψε το μένος της Κου-Κλουξ-Κλαν (ΚΚΚ), της περίφημης ρατσιστικής οργάνωσης, που έδειξε ιδιαίτερη συμπάθεια πέραν από τους ανθρώπους μαύρου δέρματος και... στους Έλληνες. Πυροβολισμοί, εμπρησμοί και άλλες κορυφώσεις έγραψε η ιστορία αυτής της «σχέσης».
Ο τρόπος διαβίωσης των Ελλήνων ήταν όπως σχεδόν βλέπουμε σήμερα τους μετανάστες στη χώρα μας. Αλλά ακριβώς, όπως και σήμερα, οι μετανάστες θεωρούνταν πηγή μόλυνσης. Κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Εκεί μας κόλλησαν το «filthy Greeks», δηλαδή «βρωμοέλληνες». Η επαίσχυντη συμπεριφορά θωρούνταν σε μαρκίζες εστιατορίων, όταν οι Έλληνες έκαναν τα πρώτα βήματα στην εστίαση, αναγράφοντας «All American. No rats. No Greeeks». Μετάφραση; «Αμιγές Αμερικάνικο. Όχι ποντίκια. Όχι Έλληνες». Ακριβώς σαν το πιο πρόσφατο «Απαγορεύονται οι Έλληνες και τα σκυλιά!» που λέγεται για τη Γερμανία και το δικό της ρατσισμό.
Σε αυτά προσθέστε και μια έλλειψη διάθεσης από τους Έλληνες να μάθουν Αγγλικά και να ενταχθούν στην κοινωνία «υποδοχής», πράγμα που στηλιτεύονταν από τους Αμερικάνους. Μαζεύονταν μαζί στα καφενεία τους και μιλούσαν πολιτικά μεταξύ τους πίνοντας και τζογάροντας. Πράγματα ασυνήθιστα για τον συντηρητικό Βορειοαμερικάνο.
Στα εργασιακά; Όπως λέει ο καθηγητής D. Georgakas, όταν πρωτοσυστάθηκαν εργατικά συνδικάτα στους μύλους της Ουάσινγκτον, οι Έλληνες αποκλείστηκαν από τις κεντρικές οργανώσεις ως μη λευκοί. Έτσι, για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους σχημάτισαν συνδικάτο.
Οι πόλεμοι του πρώτου μισού του προηγούμενου αιώνα σφυρηλάτησαν «σκληρές» καρδιές στους Έλληνες δίνοντας μέσα από το πρίσμα των εχθροπραξιών και απ’ τα στατιστικά που αναφέραμε παραπάνω, την εντύπωση ενός έθνους μιλιταριστών και αμοραλιστών. Όπως οι σύγχρονοι Έλληνες θεωρούν φυλές που έρχονται από περιοχές που οι Αμερικανοί φρόντισαν να ''εκδημοκρατίσουν'', όπως το Αφγανιστάν.
Επιστέφοντας στην εργασιακή συμπεριφορά και οργάνωση οι Έλληνες έδειξαν ένα μεικτό πρόσωπο. Από τη μία πρωτοστάτησαν ή συμμετείχαν σε συνδικάτα και αγώνες, όπως αναπτύσσονται στο βιβλίο ενός άλλου Dan Georgakas (και εδώ), Έλληνα αναρχικού αυτήν τη φορά.
Από την άλλη, όμως, χρησιμοποιήθηκαν ως απεργοσπάστες όπου η εργοδοσία εύρισκε ανθρώπους που θα ρίσκαραν ώστε να κερδίσουν τα ως προς το ζην. Χαρακτηριστικό ήταν το πογκρόμ που υπέστη η Ελληνική κοινότητα της Νότιας Ομάχα (South Omaha - 1909), πληθυσμού γύρω στους 2.000. Δεν ήταν τα μόνα κρούσματα διωγμών που συνέβησαν εις βάρος των ομοεθνών μας τη δύσκολη εκείνη εποχή. Νιου Χαμσάιρ- 1906, Σικάγο 1907, Γουάιτ Πάιν-1908 κ.α. Μάλιστα σε ένα συμβάν στην Ουάσινγκτον, Αμερικάνοι έβαλαν Έλληνες σε πλοιάριο και τους είπαν να μην επιστρέψουν γιατί θα πυροβοληθούν. Τα φθηνά χέρια των Ελλήνων τους έφερναν στις δουλειές και ελέω Μεγάλης Ύφεσης (1929) οι Αμερικάνοι «στενεύονταν» στο καρεκλάκι του σοφρά της ανεργίας. Αλλά κατηγορούσαν τους Έλληνες ότι τους έπαιρναν τις δουλειές στις οποίες την ίδια ώρα οι Αμερικάνοι δεν ήθελαν να εργάζονται θεωρώντας τες κατώτερες, ευτελείς.
Βέβαια, για την εικόνα του μιλιταριστή απεργοσπάστη ευθύνη κυρίαρχη έχουν και τα ΜΜΕ που αναπαρήγαγαν το στερεότυπο την ίδια ώρα που (το «μεικτό» πρόσωπο των Ελλήνων) συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες εναντίον εργοδοτών που χρησιμοποιούσαν απεργοσπάστες. Καθίσταται σαφές ότι κάθε γενίκευση είναι λανθασμένη.
Επιστρέφοντας στην South Omaha, η χρήση Ελλήνων ως απεργοσπάστες σε κινητοποίηση των κατοίκων της περιοχής εξόργισε τον κόσμο. Σε μια ένταση που δημιουργήθηκε συνέπεια αντίδρασης των εργαζομένων, ένας αστυνόμος (Εντ Λόουρι) δολοφονείται από Έλληνα απεργοσπάστη (Γιάννης Μουσουρίδης). Τότε ξεσπά λυντσάρισμα σε όποιον Έλληνα κινούνταν στην πόλη και εμπρησμοί των ιδιοκτησιών (κατοικιών και καταστημάτων) των ομοεθνών μας. Λεπτομέρειες μας παρέχει ο Ελληνοαμερικανός καθηγητής John G. Bitzes εδώ για το πως προστατεύτηκαν οι συμμετέχοντες, για την καλή τύχη του Ι. Μουσουρίδη και την... κακή του Νικόλα Τζιμίκα που δολοφονήθηκε μάλλον ως οφθαλμός αντί του οφθαλμού του αστυνόμου.
Τα γεγονότα της South Omaha αναπαρήγαγαν τα μέσα της εποχής με τρόπο που ερέθιζε το ρατσιστικό ένστικτο, τον φόβο και το μίσος (σας θυμίζει τίποτα;) κατά των Ελλήνων. Αποτέλεσμα ήταν πολύ σύντομα να έχουμε προβλήματα πογκρόμ σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ, όπως το Κάνσας Σίτυ (Κάνσας) και το Ντέιτον (Οχάιο).
Ο Τύπος της εποχής για τους 'Έλληνες
ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ. Ξεφυλλίζοντας τις ομογενειακές εφημερίδες της εποχής, διαπιστώνει κανείς ότι τα ρατσιστικά στερεότυπα σε βάρος των ελλήνων μεταναστών αφθονούσαν στις στήλες του αμερικανικού τύπου, με θεματολογία που παρουσιάζει εκπληκτικές αναλογίες με όσα γράφονται κι ακούγονται σήμερα στην Ελλάδα για τους Αλβανούς συμπολίτες μας. Πρώτο και κύριο χαρακτηριστικό που αποδίδεται στους Έλληνες, έτσι γενικά, είναι η υψηλή εγκληματικότητα. Καθρέφτης της σχετικής αρθρογραφίας μπορεί να θεωρηθεί η τακτική στήλη «Έλληνες εν Αμερική» του «Ελληνικού Αστέρος» του Σικάγου, που περιείχε ως επί το πλείστον αναδημοσιεύσεις από τον τοπικό τύπο διάφορων περιοχών: σε σύνολο 149 ειδήσεων που δημοσιεύθηκαν στις 12 πρώτες εβδομάδες του 1909, οι 78 (ποσοστό 52,3%) αφορούσαν πραγματικά εγκληματικά περιστατικά με δράστες Έλληνες μετανάστες ενώ άλλες 16 (10,7 %) ασχολούνταν με παρεμφερείς κατηγορίες που -λανθασμένα ή `φουσκωμένα'- τους απευθύνθηκαν. Ακολουθεί επιλογή από χαρακτηριστικά δημοσιεύματα....
ΤΣΑΝΤΑΚΗΔΕΣ. «Η εν Φιλαδελφεία της Πενσυλβανίας συνάδελφος `Ημερολόγιον' γράφει ότι συνελήφθη ο Ελλην Βουζάνης, κατηγορούμενος ότι κατέρριψε χαμαί μίαν Αμερικανίδα με τον σκοπόν να της αφαιρέσει τα διαμαντικά και τα πολύτιμα αυτής ενώτια» (15/Ιαν./1909).
ΒΙΑΣΤΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ. «Επίθεσις Ελληνος κατά μικράς αμερικανίδος. Εν Πουέμπλο'' της πολιτείας Κολοράδου κατά την εκεί εφημερίδα ''Chieftain'' συνελήφθη ο Ελλην Ιωάννης Σωτηρίου, διότι νύκτα τινά μεθυσμένος ών κατεδίωξε μικράν τίνα Αμερικανίδα. Εις τας φωνάς της παιδίσκης προσέτρεξαν κλητήρες, οίτινες συνέλαβον τον μεθυσμένον ομογενή, όν οδήγησαν εις το κρατητήριον, όπου την επομένην κατεδικάσθη εις πρόστιμον 100.000 δολλαρίων και τα έξοδα παρ' όλας τας διαμαρτυρίας του ότι ουδέν κακόν διεννοείτο και ότι η μικρά Αμερικανίς ωμοίαζε τα μέγιστα προς την εν τη γενετείρα διαμένουσαν αδελφήν του (5/Φεβ./1909).
ΔΟΥΛΕΜΠΟΡΟΙ ΑΝΗΛΙΚΩΝ. «Κατά την εν Μέμφιδι της πολιτείας Τεννεσή συνάδελφον ''Scimiter'' συνελήφθησαν οι Ελληνες Ηλίας και Νικόλαος Καλαμούζος, κατηγορούμενοι επί παραβάσει του περί μεταναστεύσεως νό-μου δια της εισαγωγής Ελληνοπαίδων ανηλίκων, ούς ετοποθέτουν ως υπαλλήλους εις στιλβωτήρια υποδημάτων, λεγόντες και δια- βεβαιούντες ενόρκως προ των μεταναστευτικών αρχών ότι οι εισαγόμενοι Ελληνόπαιδες ήσαν συγγενείς των» (19/Φεβ./1909).
ΒΡΩΜΙΑΡΗΔΕΣ. «Την φρικώδη κατάστασιν των Ελλήνων αναγιγνώσκομεν εν τη Δέμβερ του Κολοράδου συναδέλφω `Νέα'. Κατά την συνάδελφον ταύτην, ήτις δημοσιεύει εν πλάτει την έκθεσιν του εκεί αστυϊάτρου, 800 Ελληνες ζώσιν υπό τους χειρίστους της υγιεινής και ανθρωπότητος κανόνας. Η αστυνομία εύρε περί τους 25 Ελληνας κοιμωμένους και διαιτωμένους εις έν στενότατον δωμάτιον. Αμέσως η αστυνομία εξεδίωξε τούτους εκείθεν και απελύμανε καταλλήλως το δωμάτιον τούτο, εξ ού ηπειλείτο η υγεία και του περιοίκου πληθυσμού. Ένεκα τούτου η συνάδελφος επιτίθεται δριμύτατα κατά των Ελλήνων, λέγει δ' ότι εκ της ελεεινής τούτων υγιεινής καταστάσεως απειλείται η υγεία όλης της πόλεως» (5/Μαρ./1909).
ΑΠΕΡΓΟΣΠΑΣΤΕΣ. «Δεν είνε ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά, καθ' ήν συμβαίνει ομογενείς να εργάζωνται ως ανταπεργοί. Τούτο είνε κάκιστον, διότι όχι μόνον μισητοί μεταξύ των άλλων ανθρώπων γενόμεθα, αλλά ενεργούμεν και καθ' ημών αυτών, ενώ εκ του άλλου άι διάφοροι Αμερικανικαί εταιρείαι μας μεταχειρίζονται ως όργανα, η δε ζωή μας διατρέχει τον έσχατον των κινδύνων» (29/Ιαν./1909).
ΣΩΜΑΤΕΜΠΟΡΟΙ. «Ετερον κρούσμα σωματεμπορίας μας έρχεται από την πόλιν Κάνσας της πολιτείας Μιζούρι, κατά την εκεί συνάδελφον `Αστήρ'. Ενεκα τούτων οι επί της μεταναστεύσεως επόπται ήρξαντο σταυροφορίαν κατά των Ελλήνων, ενώ άι Αμερικανικαί εφημερίδες πλάσσουσι διαφόρους φανταστικάς ιστορίας, αίτινες γράφονται επί το τραγικώτερον προς εξερέθισιν των Αμερικανών κατά των Ελλήνων. Το βέβαιον είναι ότι τοιαύτα κρούσματα συμβαίνουσιν, αλλά είναι όντως πολύ άδικον να μέμφεται ολόκληρος ο Ελληνικός πληθυσμός δια την παρανομίαν 2-3 Ελλήνων ιδιοκτητών στιλβωτηρίων» (1/Ιαν./1909).
Φεστιβάλ Τορόντο- Καναδάς
Θέλετε σουβλάκι και πίτες ωραία ψημένες από Καναδούς; Καλωσορίσατε στο Τορόντο του Καναδά. Εδώ κάθε χρόνο και προς τιμήν των Ελλήνων που εκδιώχθηκαν βάναυσα από την πόλη, με εμπρησμούς και απείρου... μίσους σκηνές, πραγματοποιείται κάτι σαν φεστιβάλ με παραδοσιακές Ελληνικές λιχουδιές, όχι τόσο για τον εξευγενισμό των Καναδών αλλά κυρίως ως αντιρατσιστική πρωτοβουλία συμφιλίωσης και ανθρωπισμού.
Τότε, 1917-18, ο Εθνικός Διχασμός επηρέασε την εικόνα των Ελλήνων στο εξωτερικό. Η μη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε εκληφθεί από τους Καναδούς, εν προκειμένω, ως υπεκφυγή. Την ώρα που Καναδοί στρατιώτες άφηναν τις οικογένειές τους για να πολεμήσουν στο πλευρό της Ανάντ.
Η επιστροφή των στρατιωτών βρήκε τους Έλληνες να έχουν κυριαρχήσει στο εμπόριο και να έχουν διεισδύσει στα οικονομικά του Τορόντο με καταστήματα, εστιατόρια κ.λπ.. Αυτό δεν άρεσε στους βετεράνους που με τα χούγια του πολέμου στο σώμα τους αναζητούσαν ελπίδα στη χώρα τους. Το ποτήρι έσταξε τον Αύγουστο του 1918 όταν βετεράνοι και απλοί πολίτες (γύρω στους 20.000) επιτέθηκαν σε ό,τι υπήρχε ελληνικό και δεν άφησαν εστιατόριο για εστιατόριο. Σχεδόν τέσσερεις ημέρες οδομαχίες έλαβαν μέρος με τελικό αποτέλεσμα σωματικές βλάβες Ελλήνων (μεταξύ αυτών γυναίκες και παιδιά) και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές.
Αυτά τα γεγονότα είναι, λοιπόν, η αφορμή που το Τορόντο κάθε χρόνο μυρίζει γύρο. Αυτόν τον βίαιο Αύγουστο (Violent August).
'Ελληνες δούλοι στην Βοστώνη, 1827
Η Γ. Μοχάλβη (μάλλον Γαρυφαλιά Μοχάλβη στην Ελληνική από το Garafilia Mohalbi 1817- 1830) γεννήθηκε στα Ψαρά και οι γονείς της σκοτώθηκαν στην σφαγή της Χίου. Πουλήθηκε στους Τούρκους ως δούλη και ο Αμερικανός Πρόξενος Joseph Langston τη βρήκε στη Σμύρνη, την απελευθέρωσε και την έφερε στην περιοχή του Boston το 1827. Η ομορφιά της ενέπνευσε την Anne Hall να ζωγραφίσει το «Κορίτσι της Ελλάδας» (''The Greek Girl''), τον γλύπτη Hiram Powers να κάνει το φημισμένο άγαλμα του 1844 με τίτλο «Ελληνίδα Δούλη» (''Greek Slave'') και την Elizabeth Barrett Browning να γράψει έ- να σονέτο γι’ αυτήν.
Σήμερα το άγαλμα βρίσκεται στο Μουσείου του Brooklyn και χρησιμοποιήθηκε από τον Powers στην καμπάνια εναντίον της δουλείας.
''Η Ελληνίδα Δούλη'' (ποίημα Hiram Powers)
Λένε πως ιδανική ομορφιά δεν γίνεται να υπάρχει
Στο χώρο της οδύνης. Στο κατώφλι στέκει
'Ένα ξένο ομοίωμα με αλυσοδεμένα χέρια, Ονομαζόμενο Ελληνίδα Δούλη! σαν να ‘θελε ο τεχνίτης (Την απαθή τελειότητα που της δάνεισε,
Να σκιάζει δίχως ν’ αμαυρώνει το περβάζι που επεκτείνεται)
Ν' αντιμετωπίσει τ’ ανθρώπινα εγκλήματα σε πολλές χώρες
Με την ανθρωπιά. Τρυπημένο μέχρι το κέντρο, Το πύρινο δάκτυλο της τέχνης! σπάζο- ντας για λίγο
Τη δουλοπαροικία αυτού του κόσμου. Επικαλέσου, ξανθή πέτρα,
Τα ύψη της Θεϊκής ομορφιάς ενάντια στ' ανθρώπινα τα λάθη!
Φέρε στο θεϊκό της πρόσωπο, ποτέ μόνης
Τη θλίψη της Ανατολής στη Δύση, και πλήξε και ντρόπιασε τους ισχυρούς,
Με κεραυνούς λευκής σιγής, ν’ ανατραπεί.
Emmanuel (Manny) Paraschos, Ph.D
